แมงกะพรุน ที่พบได้ตามท้องทะเลมีพิษรึไม่ปฐมพยาบาลอย่างไร หาคำตอบได้ที่นี่ค่ ะ

 

ถูกแมงกะพรุนพิษตายได้ไหม ?

แมงกะพรุนมีมากกว่าสองพันชนิด ทั้งที่มีพิษและไม่มีพิษ บางชนิด  ทำให้เกิดพิษต่อผู้สัมผัสรุนแรงแตกต่างกันไป ตั้งแต่เพียงอาการระคายเคือง จนถึงเป็นอันตรายต่อชีวิต

ข้อมูลจาก นพ.โสภณ เมฆธน อธิบดีกรมควบคุมโรค ให้ข้อมูลว่า ช่วง 15 ปีที่ผ่านมา ตั้งแต่ปี 2541-2556

พบผู้ป่วยซึ่งอาการเข้าได้กับแมงกะพรุนกล่องซึ่งเป็นแมงกะพรุนพิษที่ร้ายแรงที่สุดถึง 918 ราย มีอาการหนัก หมดสติ และเสียชีวิต 12 ราย

 

แมงกระพรุนที่พบในไทย 

• แมงกะพรุนกล่อง

เป็นกลุ่มแมงกะพรุนที่มีพิษอันตรายที่สุด ชื่อว่าแมงกะพรุนกล่อง เนื่องจากรูปร่างคล้ายกล่อง หรือ เรียกว่า ” ต่อทะเล ” [Sea Wasp] จากลักษณะอันตรายของพิษ   โดยพิษสามารถทำให้เกิดเนื้อตาย ระบบหายใจและหัวใจล้มเหลว ถึงแก่ชีวิตได้ แมงกะพรุนกล่อง พบได้ในทะเลเขตน้ำอุ่น ชายฝั่งของออสเตรเลียตอนเหนือ ปาปัวนิวกินี ฟิลิปปินส์ หมู่เกาะฮาวาย สำหรับในไทย พบได้ทั้งฝั่งอ่าวไทยและอันดามัน ช่วงที่พบมากคือ ต.ค. – เม.ย. และหลังช่วงพายุฝนที่จะถูกน้ำทะเลพัดเข้ามาจนใกล้ฝั่ง ทั้งนี้ จากการสุ่มเก็บตัวอย่างแมงกะพรุน 14 จังหวัดจากสองฝั่งทะเลของไทย โดยสถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเล ชายฝั่งทะเล และป่าชายเลน พบแมงกะพรุนกล่องครบทุกจังหวัด แต่ชนิดที่มีพิษร้ายแรงพบได้ไม่บ่อย

• แมงกะพรุนไฟ

แมงกะพรุนไฟทำให้เกิดอาการ ทำให้เกิดอาการปวดแสบปวดร้อน คัน มีอาการไหม้คล้ายแผลถูกน้ าร้อนลวก อาจ
พบผื่นมีลักษณะเป็นเส้น ๆ เป็นแนวยาว เมื่อได้รับการรักษาจะดีขึ้น บางรายเกิดผื่นสีดำคล้ำ และค่อย ๆ จางลง แต่บางรายเกิดอาการคันอย่างมาก ผู้ป่วยบางรายเกาจนเป็นแผลนูน บางรายผื่นโตมากจนมี ลักษณะคล้ายคีลอยด์ (keloid) ยังเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดหัว กล้ามเนื้อแข็งเกร็งด้วย click เพื่อดูภาพผื่นจากแมงกะพรุนไฟ  พบได้ ทั้งฤดูร้อนและฤดูฝน โดยเฉพาะฤดูฝนมักพบหลังฝนตกใหม่ ๆ หรือหลังจากเกิดพายุ โดยกระเปาะพิษจะล่องลอยตามกระแสน้ ามาอยู่กันอย่างหนาแน่นบริเวณชายฝั่ง ใน
เมืองไทยพบแมงกะพรุนไฟจ านวนมากแถวชายฝั่งทะเลชะอ า หัวหิน และภูเก็ต

• แมงกะพรุนที่เรามารับประทานเป็นอาหาร จะเป็นตัวใสๆ พบอยู่ตามชายหาด

 

การปฐมพยาบาลเมื่อโดนแมงกะพรุน

• ถ้าถูกแมงกะพรุนกลุ่มที่มีพิษร้ายจำพวกบอกซ์เจลลี่ฟิชต่อย

ต้องรีบไปพบแพทย์ทันที หรือรีบโทรศัพท์ติดต่อรถพยาบาลให้รีบมารับ

 

สำหรับแมงกะพรุนทุกชนิดเมื่อถูกพิษแมงกะพรุนให้ ดูแลเบื้องต้นโดย

• ขึ้นจากน้ำทันที

•  ล้างบริเวณที่ถูกต่อยด้วยน้ำส้มสายชู (ไม่เจือจาง)

ก่อนที่จะเอาหนวดของแมงกะพรุนออก ให้ราดน้ำส้มสายชูไปบนบริเวณที่ถูกต่อยและราดลงบนหนวดของแมงกะพรุนประมาณ 10 นาที หรือมากกว่า ก่อนที่จะพยายามดึงหนวดของแมงกะพรุนออกไปถ้าไม่มีน้ำส้มสายชู ให้ล้างด้วยน้ำทะเล  หรือแอมโมเนีย หรือทาโลชั่นที่หาได้ใกล้ตัวพยายามกำจัดเข็มพิษออกโดยใช้สันบัตรแข็งๆ เช่น บัตรเครดิตขูดบริเวณที่ถูกแมงกะ พรุนต่อย

บรรเทาอาการด้วยยา

• อาการคันบรรเทาอาการโดยการรับประทานยาแก้แพ้ ในกลุ่ม antihistamine
• อาการเจ็บแสบบรรเทาด้วย ยาชาชนิดทาหรือยาทาสเตียรอยด์เพื่อลดการอักเสบของผิว หรือประคบเย็น
• ลดอาการปวดด้วยการรับประทานยาแก้ปวดเช่น พาราเซตามอล

ล้างทำความสะอาดแผล

 

click เพื่อดูวีดีโอการปฐมพยาบาลเบื่องต้น เมื่อถูกแมงกะพรุน 

 

ป้องกันตนเองจากแมงกะพรุน เมื่อเล่นน้ำ

 

สวมใส่ชุดที่ป้องกันไม่ให้แมงกะพรุนต่อย

เมื่อจะลงไปในทะเล  เช่น Wet suit หรือชุดทำจากไลครา (Lycra)

อย่าเก็บแมงกะพรุนที่ตายแล้วมาเล่น

เพราะต่อมพิษยังอาจปล่อยพิษได้อยู่

ควรหลีกเลี่ยงการเข้าไปในบริเวณที่มีแมงกะพรุนชุกชุม

หากจำเป็นต้องเข้าไป ควรรู้ว่าบริเวณนั้นมีแมงกะพรุนชนิดใดมากที่สุด

ควรมีความรู้เรื่องการปฐมพยาบาล และมีอุปกรณ์จำเป็นในการรักษาไปด้วย ในพวกที่มีประวัติแพ้แมลง ควรมียาอิพิเนฟรีนคิต (ปากกาฉีดยาอิพิเนฟรีน/Epinephrine kit/ยาฉีดรัก ษาอาการแพ้สิ่งต่างๆ) ติดไว้ในยามฉุกเฉินด้วย

เมื่อลงเล่นน้ำทะเล ควรเล่นอยู่ในบริเวณที่มียามประจำฝั่งดูแลได้ทั่วถึง ในบางแห่งที่มีแมงกะพรุนชุกชุมและมีอันตราย อาจมีการล้อมบริเวณด้วยตาข่าย ควรเล่นน้ำอยู่ในบริเวณที่จำกัดนั้นๆ

 

การรักษารอยแผลจากแมงกะพรุน

ทำแผล

ช่วงแรกในรายที่มีแผลแดงอักเสบ หนังลอกถลอก

ควรทำความสะอาดแผลเช้าเย็น ทายาฆ่าเชื้อ

สังเกตุอารติดเชื้อแทรกซ้อนที่แผล

เมื่อแผลแห้งจึงเริ่มทายาต่างๆ ให้สภาพผิวบริเวณแผลดูดีขึ้น

เลี่ยงแสงแดด

แสงแดดเป็นตัวกระตุ้นการทำงานของเม็ดสีเมลานินทำให้รอยดำดำยิ่งขึ้นค่ะ

ทาครีมกันแดดเพื่อปกป้องผิว

 

ทาม้อยเจอร์ไรเซอร์

หรือ Scar gel เพื่อให้ความชุ่มชื้นผิวลดการระคายเคือง

 

ทายาสเตียรอยด์

ถ้ายังมีอาการแดงคันระคายเคืองให้ทายาสเตียรอยด์ บรรเทาอาการ

อาการคันบรรเทาอาการโดยการรับประทานยาแก้แพ้ ในกลุ่ม antihistamine

 

ทาwhitening

รอยดำที่เกิดตามหลังการอักเสบ เมื่อการอักเสบดีขึ้นแล้ว

การทา whitening จะช่วยให้รอยดำหายไวขึ้นค่ะ